|
Кароткі змест:
У пачатку твора апісваецца старажытны курган. 3 ім звязана наступнае паданне.
Шмат гадоў назад "на гары на крутой" стаяў "белы хорам", у якім жыў князь "недаступны і грозны". Ён "спуску і ласкі не знаў непакорам".
Аднойчы была ў князя вялікая бяседа. На вяселле князевай дачкі з'ехалася шмат знатных гасцей. На трэці дзень "князь прыдумаў адну для дружыны пацеху-забаву", зага-даў паклікаць старога гусляра.
Пасадзілі гусляра "на ганку, між клёнаў і ліп".
Невыдумная світка - убор на плячах,
Барада, як снег белы - такая,
Незвычайны агонь у задумных вачах,
На каленях ляглі гуслі - баі.
Князь загадвае гусляру іграць:
- Запяеш па душы, дасі ўцехі гасцям
Поўны гуслі насыплю дукатаў;
Не пад мысль песня будзе каму-небудзь нам -
Канапляную возьмеш заплату.
Заіскрыліся вочы гусляра і заплакалі пад яго рукамі "струны жывыя". Гусляр гаворыць, які ні моцны князь, а дум ланцугамі не скуе. Ен нагадвае князю, колькі людзей стогнуць і плачуць вакол яго харомаў і ў лёхах пад імі. На золаце князя блішчыць чалавечая кроў, а брыльянты - "цёртая сталь ад кайданаў".
Князь нейкі час маўчаў, думаючы, як пакараць гусляра. Загадаў:
- Узяці старца і гуслі жыўцом у зямлю!
Знае хай, хто тут пан: я - ці неба!
Закапалі старога гусляра. "Не часалі дамоўкі яму сталяры, не заплакалі бліжнія вочы". А хорам князя "гудзеў, не маўчаў, шалы, музыка ў такт рагаталі".
На тым месцы, дзе быў закапаны гусляр, вырас дуб. Людзі кажуць, што раз у год выходзіць з кургана з гуслямі дзед
I ўсё нешта пяе, што жывым не паняць,
I на месяц глядзіць, як сам, белы.
Калі б хто зразумеў тую песню, то не зазнаў бы гора ніколі. |
